اثر چرای دام بر کیفیت علوفه سه گونه مرتعی کلیدی در مراتع سارال کردستان

در این پژوهش، به منظور بررسی اثر دو سیستم چرایی (مداوم و کوتاه‌مدت) بر کیفیت علوفه سه گونه کلیدی مرتعی Bromus tomentellus، Cephalaria kotschyi و Ferula haussknechtii در سامان زردوان و دو گونه B. tomentellus و F. haussknechtii در سامان بهارستان واقع در منطقه سارال کردستان در دو فصل رویشی 1389 و 1390 اقدام به نمونه‌برداری در چندین مرحله فنولوژیکی شد. سیستم چرای رایج در زردوان، چرای کوتاه‌مدت خاصی است به نام شگل‌داری و سیستم چرای رایج در بهارستان مداوم است. ویژگی‌های مورد مطالعه شامل ماده خشک قابل هضم، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، کربوهیدرات‌های محلول، خاکستر و پروتئین خام بود. برای اندازه‌گیری این ترکیب‌ها از دستگاه طیف‌سنج مادون قرمز نزدیک استفاده شد. برای تجزیه آماری داده‌ها از تجزیه مرکب با طرح پایه کاملاً تصادفی نامتعادل استفاده شد. مقایسه میانگین به روش دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که در تمامی گونه‌ها، در بین سه منبع تغییر مورد بررسی، مراحل فنولوژیکی بدون استثنا تمامی ویژگی‌های مورد مطالعه را متأثر ساخت به‌طوری که معمولاً می‌توان اواخر دوره رویشی تا اوایل دوره زایشی را برای زمان ورود دام مناسب دانست. در مواجهه با منابع تغییر مورد بررسی، گونه‌های مختلف واکنش‌های متفاوتی از خود نشان دادند. در مقایسه رویشگاه گونه‌ها، هیچکدام از ویژگی‌های کیفیت علوفه مورد اندازه‌گیری در گونه‌های B. tomentellus و F. haussknechtii در دو سایت مورد مطالعه با یکدیگر متفاوت نبودند. میانگین بیشتر ویژگی‌های کیفیت علوفه در دو سال یکسان بودند. سیستم شگل‌داری دارای اثرات منفی قابل توجه بر کاهش کیفیت علوفه نبود، اما چرای تمام فصل و سنگین در سیستم چرای مداوم ویژگی‌های کیفیت علوفه را بیشتر تحت تأثیر خود قرار داد.